Landschapsbeheer Friesland is in samenwerking met de gemeente Terschelling een project gestart voor herstel van de elzensingels op Terschelling. Om de voortgang van het project te ondersteunen is een klankbordgroep opgericht waarin vertegenwoordigers van diverse betrokken partijen zitting hebben. Ook SOS heeft in deze klankbordgroep zitting genomen. Tijdens de eerste vergadering van de klankbordgroep op 17 december jl. in de Kraak te West-Terschelling waren secretaris Jaap Smit en bestuurslid Piet Zumkehr aanwezig.

Het elzensingellandschap van Terschelling is uniek. Het is in voorgaande eeuwen ontstaan in samenhang met de graanteelt op het eiland. De elzen werden rondom de graanvelden langs de binnenduinrand geplant met het doel windluwte te creëren voor het graan, en bescherming te bieden tegen vanuit het duingebied instuivend zand. Op Terschelling komen elzensingels voor over een oppervlak van 410 hectare langs de hele binnenduinrand van Bornholm oostwaarts tot op de Grië. In totaal gaat het om 95 kilometer aan elzensingels, waarvan 83 kilometer (87%) in particulier eigendom. Op geen enkel ander Waddeneiland komt een vergelijkbaar landschapstype voor.

Sinds het verdwijnen van de graanteelt op Terschelling in de vijftiger jaren van de vorige eeuw hebben de elzensingels hun oorspronkelijke functie verloren. In het agrarisch gebied functioneren de singels hooguit als leverancier van geriefhout of van hout voor de houtkachel. De kwaliteit van de singels is sterk achteruit gegaan, en verscheidene singels zijn verdwenen. Daanaast maakt een groot deel van de oude singels nu deel uit van de recreatieve kerngebieden langs de binnenduinrand. Binnen deze gebieden zijn de singels in stand gebleven om windluwte te bieden aan de recreanten, maar ook om de recreatiegebieden landschappelijk te camoufleren.

Landschapsbeheer Friesland wil met het herstelproject een belangrijke bijdrage leveren aan kwaliteitesverbetering van de singels. De doelstellingen van het project zijn:

- De duurzame instandhouding van het elzensingellandschap door middel van herstel en de organisatie van een duurzaam beheer van de elzensingels.

- Het verhogen van de maatschappelijke betrokkenheid, waarbij de bewoners verantwoordelijkheid nemen voor het beheer van de elzensingels.

- Het vergroten van de (be)leefbaarheid, bruikbaarheid en maatschappelijke waarde van het landschap, met het oog op agrarische benutting, recreatie en toerisme, en bewoning (Landschapsbeheer Friesland, 2014).

Het plan beoogt tevens de herplant van 3 kilometer verdwenen elzensingels.

Voor financiering wordt een beroep gedaan op het Budget Lokale Innovaties van het Waddenfonds. Omdat 87% van de singels ligt op terreinen in particulier eigendom is bereidwilligheid van de eigenaren en de grondgebruikers een voorwaarde voor het succes van het project. Het herstelplan sluit goed aan bij de doelstelling van SOS. Wij ondersteunen het project daarom door het leveren van expertise in de klankbordgroep.

Bronnen: Landschapsbeheer Friesland, 2014. Elzensingels Terschelling.