De Jubileum-Miedbringer van december 2012 eindigde met een paar uitspraken die 'badgasten' hadden geplaatst op de website www.helpterschelling.nl in verband met de toenmalige bouwplannen op het B&Y-terrein. Het gaat over hun Terschelling-beleving, als 'klant'. Ik herhaal ze hierbij in omgekeerde volgorde: a. "Terschelling is zo mooi, omdat het er zo lekker authentiek uitziet en aanvoelt", b. "Zorg dat het eiland zich blijft onderscheiden van de andere eilanden", en c. "Stop met melken van dit eiland, maar bewaar de oorspronkelijke sfeer".

Ik wil deze drie uitspraken graag plaatsen in de context van twee discussies die op korte termijn op het eiland gaan lopen, parallel aan elkaar in de tijd en opgestart vanuit verschillende organisaties. De eesrte gaat over de toekomstvisie TS25 van de gemeente. In het voorjaar 2015 zijn interactieve gesprekken gevoerd met eilanders, waarbij ondermeer werd gevraagd wat de kracht van Terschelling is. Dit om het 'DNA' van Terschelling te typeren. "Wat zijn de onderscheidende kernwaarden die de kracht van het eiland en zijn bevolking karakteriseren?, vroeg de gemeente. Naast de bekende Rust, Natuur, Cultuur, Weidsheid en Strand zijn ondermeer de volgende kenmerken genoemd: Kleinschaligheid, Authentiek, Uniek, Gezelligheid, Saamhorigheid, Eigenheid, Diversiteit, Vrijheid, Gastvrij. De eerste vijf hebben vooral met de omgeving te maken: de hardware. De laatste met een 'gevoel' of 'houding': de software.

De tweede organisatie die actief bezig is met haar toekomst, is de VVV. In een presentatie op 4 november jl. ging het bestuur in discussie met donatuers en belangstellenden over haar nieuwe strategie onder de kop: "Verleiden, verbinden en verrijken". De VVV wil haar activiteiten van puur informatie- en boekingsrol verleggen naar een actieve speler in de moderne media in een nieuwe rol. De VVV wil daartoe een 'marketing- en promotieafdeling' opzetten. "Wij willen voor onze donateurs en alle belanghebbenden van het eilander toeristisch product de krachten bundelen. Terschelling is een ontwapenend mooi en authentiek decor voor een verblijf, dat we blijvend in het vizier willen brengen". Voor de positionering van het eiland worden de kernwaarden Natuur, Actieve levensgenieter, Beleving en Authenticiteit voorgesteld. Ook hier dus de authenticiteit als sterke eigenschap.

Meedenken

SOS zal vanuit haar doelstelling 'Behoud van het eilander eigene' meedenken met beide organisaties, want in de Jublieum-Miedbringer zeiden we het volgende: "In 1962 is SOS opgericht uit verontrusting over ongeremde groei van het toerisme, en de bouwlust van hotels en recreatiewoningen op Terschelling. In de afgelopen 50 jaar - na de wederopbouw en vanaf 1962 - hebben we in Nederland, in Europa en in grote delen van de wereld een economische en welvaartsgroei gekend van ongekende omvang. Dat gold ook voor het toerisme, lange tijd groeisector nummer één. Geen gebied in Europa dat zich niet 'verkocht' met de woorden "Natuur en Landschap, Rust en Ruimte". En dat moois vervolgens om zeep bracht door ongeremde stromen toeristen toe te laten, leidend tot één groot feest, zeven dagen per week, 24 uur per dag. "In heel Europa?", vrij naar Asterix en de Romeinen. Nee, op een klein eilandje in Noord-Nederland bleven de bewoners zichzelf en verzetten zich dapper tegen grootmachten van buiten, van Rome tot Amsterdam, of waar de projectontwikkelaars en reisorganisaties hun hoofdkantoren ook maar hadden. Onder invloed van een paar gedreven mensen werd een eigenwaarde gekoesterd en behouden: Terschelling met zijn kleurrijke natuur en boeiende cultuur. Nog steeds redelijk authentiek, met een menselijke maat en gewaardeerd door 'badgasten van de vaste wal' die daar de grootschaligheid, de verlelijking, de vervlakking, het lawaai, de lichtexplosie en de hufterigheid ontvluchten. Terschelling bleef zichzelf in een soort "Status Aparte, met stilte en duisternis, met vriendelijke mensen. Met recht 'bijzonder', ook bestuurlijk. Gelooft u het niet? Kom zelf kijken en proeven. Een belevenis".

Meer democratie

Dit citaat brengt mij - als bruggetje - op een ontwikkeling waar het Sociaal en Cultureel Planbureau dit najaar over rapporteerde in haar rapport: "Meer democratie, minder politiek". Daar sprak als hoofdlijn uit dat burgers wel waardering hebben voor de democratische beginselen zoals verkiezingen en stemrecht, maar minder tevreden zijn over de wijze waarop politiek bedreven wordt. De kloof tussen burger en politiek wordt overigens al veel langer geconstateerd. En genegeerd door de politiek. En 'we' zijn kennelijk niet in staat of bereid om dat probleem op te lossen. Zelfs niet op het schaalniveau van Terschelling, dat daarin toch een soort laboratoriumfunctie zou kunnen vervullen: zie 'Bestuurlijke Vernieuwing op Terschelling", Miedbringer december 2013. Nu is SOS niet in het leven geroepen om de gemeenteraad te controleren of te verbeteren. Maar uit het hierna volgende hoofdstuk 'Actuele Onderwerpen" (Miedbringer, 2015 - 3) is wel te destilleren dat het hier en daar binnen de gemeente niet goed gaat, althans in onze ogen. Of liever gezegd: het kan beter. De openbare inspraakmomenten, zoals raadscommissie en 'et er oer ha', zijn geen platforms waar maatschappelijk gediscussieerd wordt met de burgers vanwege de norm van 5-minuten-zonder-discussie. En in de raadzaal vinden tussen de fracties onderling ook geen discussies of dialogen plaats: achter gelsoten deuren, waarbij de inbreng van buiten het gemeentehuis wordt genegeerd.

Vier D's

Dit brengt mij - als analysekader - op de vier D's uit de communicatie. Dit zijn in toenemende mate van interactie de D's van: Diktaat, (lagerhuis) Debat, (ja maar) Discussie en (open) Dialoog. In de laatste twee gevallen wordt er over en weer geluisterd naar argumenten en worden meningen bijgesteld. In de eerste twee situaties niet of nauwelijks. Aan de hand van deze vier D's is goed te zien waar de kloof tussen burger en politiek - op Terschelling en elders - vandaan komt. Als er geen tijd en ruimte is voor Dialoog of Discussie, dan voeren Debat en Diktaat de boventoon vanuit een vooraf ingenomen standpunt. Dat bepaalt de bestuurscultuur, en de burger haakt af. SOS geeft dit 'ezelsbruggetje" mee aan de lezers van Miedbringer zodat ieder daar zijn voordeel mee kan doen. Hierin is Terschelling niet uniek, maar de behoefte aan discussie en dialoog met de gemeente is daarom niet minder. De overheid trekt zich terug, de samenleving wordt complexer, niet iedereen kan meer alles weten, maar samen weten we alles. Daarom zijn Dialoog en Discussie noodzakelijk.

Hilmar Schurink, voorzitter SOS

Dit artikel is verschenen in De Miedbringer, 54, december 2015, 1512-194, pag. 4 - 6.

Miedbringer, 2015 (3).