Mondriaankwelder naar het gebied tussen de Keag en de Ans

Op 12 januari j.l. werd in de Driemaster in Midsland het nieuwe plan voor herstel en ontwikkeling van kwelders onder de Waddendijk gepresenteerd. Het plan is de afgelopen jaren ontstaan onder begeleiding van het Programma Naar Een Rijke Waddenzee (PRW), en in samenspraak met een klankbordgroep waarin diverse eilander organisaties zijn vertegenwoordigd. Ook SOS neemt aan die klankbordgroep deel. Ten opzichte van eerdere voorontwerpen van het plan zijn er enige wijzigingen opgetreden. Zo is de zogenaamde Mondriaankwelder, naar een ontwerp van landschapsarchitect Bruno Doedens, verplaatst naar het Waddengebied onder de dijk bij de Keag en de Ans.

Oorspronkelijk initiatief

Het initiatief om te komen tot kweldervorming onder de dijk is enige jaren geleden ontstaan, nadat diverse eilanders en eilander organisaties zich daar enthousiast over hebben uitgelaten. De huidige kwelderrestanten 't Sehaal, de Keag, de Ans en de Oeltsies zijn de laatste overblijfselen van buitendijks land met vroeger een aanzienlijk groter oppervlak. Vele oudere eilanders herinneren zich nog dat zij als kind op de buitendijkse kwelders speelden, of dat er vee gegraasd werd. Het plan voor kwelderherstel heeft om nostalgische redenen onder oudere eilandbewoners veel steun. Daarnaast leidt kwelderontwikkeling tot een verbetering van de natuurlijke en landschappelijke waarde van het gebied.

Sense of Place

Vanaf het begin is het plan gekoppeld aan een landschapsproject in het kader van Sense of Place van Oerol. Landschapsarchitect Bruno Doedens heeft een ontwerp gemaakt van een kwelder, waarbij de landaanwinningswerken, palenrijen die aanslibbing moeten bevorderen, worden geplaatst op een wijze die is geïnspireerd door het schilderij Pier en Oceaan van Piet Mondriaan. Dit ontwerp, dat oorspronkelijk gepland was bij de Strieper kwelder, is door meerdere deelnemers aan de klankbordgroep met enige kritiek ontvangen. Ook SOS heeft zich over deze Mondriaankwelder kritisch uitgelaten.

Strieper kwelder belangrijk voor vogels

De Strieper kwelder is voor wadvogels een zeer belangrijke hoogwatervluchtplaats. Tijdens hoog water overtijen er regelmatig duizenden wadvogels. Door leden van de Vogelwacht en van de Natuurclub Terschelling is de vrees uitgespoken dat de aanleg van de Mondriaankwelder op deze plaats schadelijk is voor de functie van de kwelder als hoogwatervluchtplaats. Daarbij wordt ook gevreesd dat de aandacht die de Mondriaankwelder landelijk en internationaal zal krijgen er toe kan leiden dat het gebied door veel meer toeristen dan nu het geval is, wordt bezocht, met verstoring van de rustende vogels als gevolg. Ook verscheidene bewoners van Striep zijn niet enthousiast over deze locatie van de Mondriaankwelder. In het nieuwe ontwerp is dit projectonderdeel nu oostwaarts verplaatst naar een gebied dat voor vogels van minder groot belang is, namelijk het gebied onder de dijk tussen de Keag en de Ans. Desondanks zijn natuurorganisaties nog niet tevreden over het huidige ontwerp, met name over het gedeelte dat ten westen van de dam van de Keag komt te liggen in voor vogels weldegelijk belangrijk gebied.

Dam

In het huidige ontwerp is ook een onderbroken dam opgenomen, die vanaf de punt van de Strieper polder oostwaarts loopt. Deze dam van hard materiaal (stortsteen) aan de zuidzijde, en van natuurlijke materialen aan de noordzijde, moet de stromingssnelheid van het zeewater rondom de Strieper kwelder verminderen, zodat opslibbing en kweldervorming kan ontstaan. Tevens is in samenwerking met Wetterskip Fryslân besloten de begrazing op de Strieper kwelder door schapen vanaf de dijk tegen te gaan. Deze begrazing heeft de laatste jaren tot erosie van de kwelder geleid. Ook de vertegenwoordiger van SOS in de Terschellinger Beheersoverleggroep (BOG), Jan van der Zee, pleitte daar tijdens de vergadering van november 2015 al voor.

Deelnemers

Aan het project, dat wordt begeleid door het Programma Naar Een Rijke Waddenzee (PRW) nemen deel Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer, Wetterskip Fryslân, Provincie Fryslân, Gemeente Terschelling en Oerol Sense of Place. Het is niet duidelijk wanneer het plan tot uitvoering zal komen. Gezocht wordt nog naar de nodige financiën om het erg dure project te bekostigen. Bovendien moet het project nog getoetst worden met betrekking tot de eisen van Natura2000 en de Natuurbeschermingswetgeving. Het Mondriaanproject is een onderdeel van Culturele Hoofdstad Leeuwarden 2018. De landaanwinningswerken naar de vorm van het schilderij van Mondriaan moeten er dus in 2018 al staan. Om dit tijdig te kunnen realiseren is de nodige haast geboden.