In de vorige Miedbringer is ingegaan op de Ontwikkelvisie van de gemeente nadat er drie discussie-avonden voor burgers waren geweest, waar overigens weinig burgers op af zijn gekomen. De vangst van die drie interactieve avonden en de deskundigen-inbreng is weergegeven in een Groeidocument. Om dit document verder uit te bouwen zijn in september j.l. enkele maatschappelijke organisaties op het eiland extra uitgenodigd om een nadere mening te geven, waaronder SOS, VVV, TOV en LTO. Hoewel het voorspiegelen van toekomstvisies vooral een taak is - of zou moeten zijn - van politieke partijen, heeft het SOS-bestuur de uitnodiging aanvaard. Het past in deze tijd van burgerparticipatie en burgerinitiatief (....). En je krijgt van politieke partijen niet vaak de kans om je ideeën over de/hun toekomst uit te dragen (....). Denk aan de 4 D's. Dit vereist echter dat SOS niet alleen reagerend op plannen van anderen bezig moet zijn, meestal in de vorm van zienswijzen of bezwaarschriften, maar ook pro-actief. Bij plan B voor de Campus is dat pro-actieve ook te zien, hoewel niet iedereen dat zo ervaart.

Drie-lagen-aanpak

Een toekomstbeeld voor een samenleving schetsen blijkt in de praktijk best lastig. Kabbelen we door vanuit het 'Nu', of maken we een visionaire 'Sprong'. Vaak komt het niet verder dan een mening te geven over enkelvoudige projecten of acties, gericht op het oplossen van actuele (eigen) problemen in het 'heden', bijvoorbeeld over huisvesting, zorg of onderwijs. Tien jaar vooruit kijken en van daaruit terugkijken is veel lastiger. Dit onderkennend heeft SOS aan de gemeente een 'drie-lagen'-aanpak voorgesteld. Op het niveau van een concreet 'Project' kan gedacht worden aan Landschapsgolf, het Punthoofd, buitendijkse kwelders naar Mondriaan, schapenstal Van Deelen, woningbouw KLu-terrein, Natuurherstel Dellewal enzovoort. Om 'loszand' te voorkomen zouden deze projecten op een hoger niveau moeten passen binnen de structuur van een 'Deelvisie'. Bijvoorbeeld een Woonplan, de Polder, Landbouw, Toerisme, Energie. Maar ook Bestuur. En die Deelvisies moeten in samenhang met elkaar op het derde, hogere niveau passen in een 'Streefbeeld'. Meestal politiek-maatschappelijk geladen. Voor een gezonde maatschappelijke discussie is het nodig niet één 'Streefbeeld' te schetsen, want dan valt er weinig te discussiëren en wordt het beeld bepaald door de D van Diktaat. Het moeten er minstens drie zijn, die omgekeerd elk een andere inhoudelijke uitwerking krijgen in de 'Deelvisies' en doorvertaald in concrete 'Projecten'. Tot zover de structuur.

Streefbeelden

SOS heeft in het gesprek met de gemeente vier Streefbeelden aangegeven, te weten:

A: 'Vitale Samenleving', met collectief-sociaal karakter. Daarbij ligt het accent op gemeenschappelijke aandacht voor wonen, onderwijs, zorg, sociale veiligheid, leefomgeving, openbaar vervoer, collectieve voorzieningen, participatie, regierol voor de gemeente.

B: 'Vrijstaat', met een individueel-liberaal karakter. Daarbij ligt het accent op vrij ondernemerschap, marktgerichtheid, individuele verantwoordelijkheid, vrije ruimte voor initiatieven, kwantiteit, scheiding van functies, uniformiteit, ver-Sylt-ing, Landalisering, minimale sturing gemeente.

C: 'Nationaal Landschap', met groen-authentiek karakter. Daarbij ligt het accent op de landschappelijke en natuurlijke waarden, kleinschaligheid, verweving van functies, kwaliteit, duurzaamheid, zelfredzaamheid, uniciteit.

D: 'Krimpgemeente', met een afbouwend karakter. Daarbij ligt het accent op beperkte sociale en economische vitaliteit, teruggang in werkgelegenheid en bevolkingsaantal, verpaupering.

De praktijk zal uitkomen op een mengvorm, maar na aanvulling en een openbare Dialoog.

Deelvisies

Bij elk Streefbeeld speelt als 'Opgave' de externe factor of het gegeven: de economische perifere ligging van Terschelling. En als interne factor: hoeveel economische pijlers onder Terschelling zijn gewenst? Hoe verdienen we ons geld? Dit vormt een bruggetje naar de 'Opgaven' op sociaal terrein, bijvoorbeeld rondom bevolkingsontwikkeling en vitaliteit. Deze onderwerpen liggen niet direct op het terrein van SOS. Op het niveau van de Deelvisies zijn, als voorbeeld, de volgende punten relevant:

a. de woningbouwopgave is afhankelijk van het voortbestaan van het MIWB en de zelfstandige gemeente. Welke bouwterreinen komen beschikbaar en voor wie? Wat doen we aan Beeldkwaliteit?

b. de polder is relevant voor weidevogels en toerisme in Europees/ wereldverband, en voor melk in Europees/wereldverband. Nationaal Landschap of Productie Landschap?

c. de landbouw moet een sterkte-zwakte analyse opstellen gezien haar perifere ligging, de nitraat- en fosfaatuitstoot, de melk- en mestplas, bodem en water, kosten en baten, hoofd- of nevenbedrijf, en haar invloed op het toerisme en de natuurwaarden.

d. het toerisme moet rekening houden met 'toeristische erosie' door haar succes, en met de marktvraag naar authenticiteit. Quotering van de Beddenboekhouding weer actueel maken om een balans in vraag en aanbod te handhaven, en het hoge prijspeil te billijken.

e. de energie moet zelfvoorzienend zijn, of duurzaam. Dat is niet hetzelfde. Op welke schaal speelt dat: huis, dorp, eiland, provincie, kleinschalig of grootschalig, eerste of tweede-generatie techniek? Wie voert de regie?

f. het gemeentebestuur moet zelfstandig, democratisch, burgergericht, deskundig, integer en regievoerend zijn. Geen 'eiland op het eland'.

Doelstelling SOS

Vanuit de doelstelling van SOS zal duidelijk zijn waar zij de accenten legt. 'Behoud van het eilander eigene' zit dicht tegen 'Authenticiteit' en "Nationaal Landschap" aan, ook vanuit promotioneel oogpunt (sterk merk). Doorvertalend heeft dit gevolgen voor het toerisme, de polder, de landbouw, de huisvesting, de energiewinning, de zorg, het VVV-wezen en het openbaar bestuur. De discussie moet gevoerd worden aan de hand van de Toekomstvisie TS25 van de gemeente, begin 2016. SOS heeft met het bovenstaande een denkrichting aangegeven om die discussies met voldoende structuur, perspectief en kennis te kunnen voeren met een breed publiek.

Hilmar Schurink, voorzitter SOS.

Dit artikel is verschenen in De Miedbringer, 54, december 2015, 1512-194, pag. 22 - 23.