Dellewal, reactie SOS aan gemeente Terschelling

Door Gerard Muiser op za, 13/04/2019 - 12:35

De reactie van de Stichting Ons Schellingerland (SOS) op het Voorontwerp Bestemmingsplan Dellewal is op 10 april aangeboden aan de gemeente Terschelling. Als
bijlage hoort daar het 'Dossier Dellewal 2013 - 2019' bij. Die is reeds eerder op deze site gezet. Hier de tekst van de reactie.

Lies-Terschelling, 10 april 2019

Betreft: Reactie op Voorontwerp-Bestemmingsplan Dellewal

Geacht College én Raad,
Stichting Ons Schellingerland (SOS) geeft vanuit haar statutaire verantwoordelijkheid en doelstelling de volgende formele Reactie op bovengenoemd Voorontwerp-Bestemmingsplan. Het gaat hier dus uitdrukkelijk om meer dan om het voormalige Dancingterrein Dellewal.

1. Omdat de ruimtelijk-financiële planvorming rond de Baai Dellewal (breed) zich nog steeds in de fase van (strategische) ‘Beleidsvorming’ bevindt, en niet in de fase van (operationele) ‘Beleidsuitvoering’, stuurt SOS deze Reactie ook naar de gemeenteraad. Raadsleden zijn verantwoordelijk voor strategie, beleid en controle (...). Zuiver ambtelijke afhandeling is dus nu niet gepast. Eerst dient een fundamentele discussie over de functie van het plangebied gevoerd te worden, ook in relatie tot ‘Fondsen’ met hun doelstellingen (Waddenfonds, Groenfonds en dergelijke).

2. Het bestemmingsplan-gebied omvat de Baai Dellewal en het bosgebied ten noorden van de hoofdweg in gebruik als Bunkermuseum. Dat laatste staat er ruimtelijk en functioneel  een beetje los van. Omdat de planvorming zich beperkt tot activiteiten binnen de planbegrenzing - en er geen visie onder ligt over het functioneren van het plangebied in een groter geheel (bijvoorbeeld Werelderfgoed, verbindingslijnen) - lijken de verschillende objecten binnen het plangebied als ‘losse onderdelen’ bestemd te worden, met een planjuridische ‘strik’ er omheen. Dit betekent dat er geen ‘deugdelijke motivering’ onder ligt vanuit een ‘een bredere visie’, een ‘goede ruimtelijke ordening’ en ‘algemeen belang’. Ook de binnen Nederland unieke verschijningsvorm van de Baai met zijn landschappelijke, toeristische en geomorfologische kenmerken lijkt in de planvorming geen rol te spelen. SOS verwijst daarvoor naar het ‘Natuurherstelplan’ van de Stichting Natuurherstel Baai Dellewal als referentiekader.

3. Uit de door de gemeente geleverde motivering en eerdere discussies over Dellewal (Dancing, Victoria, Woonvisie) komt het beeld naar voren dat de planvorming rond de Baai Dellewal vooral - of alleen - ingestoken is vanuit het financieel ‘eigen’ belang van de gemeentelijke organisatie als grondeigenaar: één-dimensionaal. En niet vanuit een ruimtelijk en functioneel ‘algemeen’ belang: integraal. De vraag komt dan serieus naar voren of de gemeente wel geëigend is om over dit bijzondere gebied te beslissen, met twee of meer petten op. Het gaat hier niet alleen over de gemeente als organisatie of gemeenschap, maar over ‘iconische waarden’ van bovenlokaal en nationaal belang. Een hogere overheid zou daarvoor de verantwoordelijkheid moeten willen overnemen.

4. Bijgaande Productie “Dossier Dellewal 2013-2019” gaat in op alle aspecten zoals hierboven benoemd en waarvoor een beleidsvormende uitspraak van de gemeenteraad noodzakelijk is zonder tussenkomst van de ambtelijke organisatie of het College van B&W als uitvoerende organen. Dit Dossier Dellewal 2013 – 2019 wordt hier integraal in deze tekst ingevoegd geacht, en zal ook deel uitmaken van de komende ‘Zienswijze’ in het formele traject rond het Ontwerp-Bestemmingsplan (en verder). Dit betekent dat alle genoemde aspecten, achtergronden en overwegingen een ‘deugdelijk gemotiveerd’ antwoord vereisen van de Raad/raadsleden. Zijn alle ruimtelijke en financiële inrichtings-alternatieven in beeld gebracht en transparant afgewogen? Of is sprake geweest van ‘Jumping to conclusions’?

Inzoomend op de afzonderlijke projecten binnen het plangebied het volgende:

5. Het Bunkermuseum is gesitueerd in de bestemming ‘Natuur’ met nevenbestemming ‘Bunkers’. De vraag is welke activiteit dominant is. Gezien het huidige (en toekomstige) toeristisch gebruik als Bunkermuseum blijven er in het terrein weinig natuurwaarden over zonder gebruiksvoorschriften in te stellen (maxima). Hier zou een duidelijker ruimtelijk-planologische keuze gemaakt moeten worden, ook gezien de verkeerskundige consequenties van de ‘toeristische attractie’ in de omgeving. Passen een op te richten radarinstallatie, een spoorlijntje of een uitkijktoren nog wel binnen de bestemming ‘Natuur’? Dit mede gezien het grote aantal reeds uitgegraven bunkers en het gereduceerd bomenbestand waardoor het “wezenlijk karakter” (Natuur Netwerk Nederland) van het landschap nogal is gewijzigd. Dit houdt dus een pleidooi in voor een meer passende planologische bestemming, in ieder geval een beleidsdiscussie daarover, ook met terreineigenaar Staatsbosbeheer. Waar staat die voor?

6. De gedachte voor een ‘Rotonde’ bij het bedrijventerrein en het Bunkermuseum lijkt wat ver gezocht en niet ‘eiland eigen’. Een rotonde is vooral zinvol bij een onduidelijke wegenhiërarchie. Dat is hier niet het geval. Opleggers van ruim 18 meter moeten bij een rotonde dan wel overwegend ‘driekwart-rond’. Dit vereist een groter ruimtebeslag dan noodzakelijk. Voor het kruisend fietsverkeer (naar het Bunkermuseum) zijn eenvoudiger oplossingen denkbaar. Niet alles op één ruimtelijk-verkeerskundige hoop gooien. Want dit bevordert niet de verkeersveiligheid. Nog eens deskundig naar laten kijken.

7. Het voormalige hotel annex campus ‘Victoria’ aan de Baai heeft nog geen duidelijke nieuwe functie gekregen in het bestemmingsplan vanuit een bredere maatschappelijk, ruimtelijk en landschappelijke visie. Hier geldt ‘het geld’ als drijfveer, dus het eigen belang van de gemeente als grondeigenaar of projectontwikkelaar. Het gebouw is technisch en financieel afgeschreven na 60 jaar. Een museale waarde heeft het niet, maar blijft ontsierend voor de aanblik van de Baai Dellewal. Voor de ‘time being’ zouden er tijdelijke onderkomens in gevestigd kunnen worden (als noodopvang), maar hier speelt de belangenafweging tussen landschap, huisvesting en geïnvesteerd vermogen. En past dat gebouw nog wel in de woontechnische eisen van deze tijd? Of blijft het armoe. Ook hier is een echte beleidsdiscussie in de Raad noodzakelijk zonder ‘drie-dubbele petten’. Ook in geval van een verkeersaantrekkende bestemming ‘Onderwijs’ (NHL).

8. De woning op het Grootduin (eigendom gemeente) staat in het geldende bestemmingsplan in het ‘Overgangsrecht’ binnen de bestemming ‘Natuur’. Dit betekent dat decennia lang deze woning al in aanmerking komt voor slopen. Er is geen ‘noodzaak’ of ‘deugdelijke motivering’ vanuit een ‘goede ruimtelijke ordening’ of uit ‘algemeen belang’ om deze woning of woonlocatie nu positief te bestemmen. Tenzij de opbrengst ervan wordt gebruikt om de Baai Dellewal verder te ‘ontbouwen’ (Victoria, Dancing). Of is de formele of informele beleidsintentie dat de gehele Baai Dellewal op termijn wordt volgebouwd uit privaat-financieel of neo-liberaal motief (“strategische reserve”)? Het is nu het moment voor een echte strategische beleidsdiscussie in de Raad zonder ‘drie-dubbele petten’. 

9. Rond het huis ‘Duinroosje’ aan de Dellewal is een zone voor zeewering aangegeven in het Voorontwerp-Bestemmingsplan. Dit vereist een ‘deugdelijker motivering’ over de ‘noodzaak’ en het ‘algemeen belang’. Van een zeespiegelstijging is sinds bijna 100 jaar vrijwel geen sprake (water onder de vloer). Een permanente waterkering zal ook de kwelstroom uit het duin tegenhouden: dus water ‘van achter’ en onder de vloer.

10. Een zelfde soort problematiek speelt aan de oostzijde van het plangebied rond het ‘riviertje’, het ‘voetbalveld’ en het ‘kleidepot’. In groter verband is hier sprake van een geomorfologisch en geohydrologisch uniek gebiedje waar de geleidelijke overgangen vanuit de duinen naar de Waddenzee (de ‘Plaat’) van hoog naar laag, van droog naar nat, en van zoet naar zout zorgen voor natuurgradiënten die op rijksniveau hoog worden gewaardeerd. Door de aanleg van een zeewerende voorziening - bedacht vanuit een één-dimensionale benadering - worden deze kansen geblokkeerd. Dit leidt tot een scherpe overgang zoet/zout. Net als bij ‘Duinroosje’ zal een waterkering het afstromend kwelwater uit de duinen opvangen, waardoor vernatting op zal treden: water ‘van achter’. Dit voorstel vereist een ‘deugdelijker motivering’ vanuit ‘algemeen belang’. Het gebiedje is het intrinsiek (van zichzelf) waard.  

11. “Woonappartementen in het hogere marktsegment” op de locatie ‘Dancing Dellewal’ mist ‘de noodzaak’, de ‘deugdelijke motivering’ vanuit ‘het algemeen belang’ en vanuit een ‘goede ruimtelijke ordening’. Huisvesting in deze woningcategorie maakte als ‘motivering’ geen deel uit van de Woonvisie of TS25. Ook hier geldt ‘het geld’ als drijfveer, dus het eigen belang van de gemeente als grondeigenaar of projectontwikkelaar. De ‘noodzaak’ om de bestemming Horeca op dit terrein te wijzigen is niet aangetoond. De functie (kleine) ‘Horeca’ (annex aan Hotel Schylge?) als onderdeel van de Natuurboulevard van Stichting Baai Dellewal is niet onderzocht door de gemeentelijke uitvoerende organisatie. Het is nu het moment voor een echte strategische beleidsdiscussie in de Raad zonder ‘drie-dubbele petten’ en ‘Jumping to conclusions’.

Samenvattend: a. bezinnen, b. intrekken en c. overdragen.

SOS houdt zich het recht voor in het vervolgtraject met aanvullende punten te komen.

Namens het SOS-bestuur,

H.J. Hees – voorzitter      J.A. Smit – secretaris

Zie elders op deze site het “Dossier Dellewal 2013 – 2019”