Is de natuur niet leuk genoeg? Polder Terschelling. Foto Jan van der Zee
Het is nu officieel: de Nederlandse natuur is niet leuk genoeg. Onze twintig Nationale Parken moeten toegankelijker en aantrekkelijker, zo stelde staatssecretaris Van Dam van Economische Zaken twee weken geleden. De natuur moet worden afgestemd op de wensen van nationale en internationale bezoekers, en mensen moeten beter worden verleid om die natuur te beleven. Van Dam wist ook al hoe. Bij Schiphol moet een groot bord komen richting Nationaal Park van Wereldklasse. Hij schreef prompt een verkiezing uit: welk gebied verdient de titel: Nationaal Park van Wereldklasse?
Daarnaast moet de boel in de natuurgebieden zelf flink worden opgeschud. “Met wandel- en fietspaden en kopjes koffie. Maar ook met avonturenparken voor kinderen. Met een kabelbaan of klimparcours. Of met een tour met een virtualrealitybril, waarmee turfstekers letterlijk uit het moeras tevoorschijn komen. Met drijvende minirestaurantjes. En picknickmanden met streekproducten. Wie weet, overnachten in een lodge op het water of in een zelf te bouwen boomhut”.
“Het kan vast nog gekker”hoopte de enthousiaste staatssecretaris, en dat klopt. Sterker: het is al gekker. Er zijn concerten, theatervoorstellingen en films in de natuur, je kunt er feesten, slapen, struinen, motorcrossen, paardrijden, mountainbiken, rennen, wildplukken, mediteren, over boomkroonpaden lopen, spelen, kanoën, zeilen, met motorboten varen, bier drinken, buitenseks bedrijven, nou ja, je kunt er eigenlijk alles.
Goed, Pinkpop kan nog op de Veluwe en Lowlands zou goed passen in de nieuwe wildernis van de Oostvaardersplassen, maar Into the Great Wide Open is al wel op Vlieland ‘met de natuur als decor’, en verder doen natuurorganisaties er al jaren alles aan om mensen de natuur in te lokken, of ze ‘erin te schoppen’, zoals een vriend van me altijd zegt. Boswachters stuiteren nu al van de cafeïne, vanwege de activiteit ‘koffie drinken met de boswachter’ en eten snert en regionale heerlijkheden met bezoekers tot ze obees zijn. Het enige wat er bij in schiet, vanwege de drastische bezuinigingen op natuur, is de handhaving. Dat heeft weer tal van andere activiteiten tot gevolg: meer loslopende honden, het massaal dumpen van (drugs)afval, stroperij.
Sterneplak. Foto Jan van der Zee.
Van Dam is ongetwijfeld van goede wil. Uit de rest van zijn toespraak blijkt dat hij graag wil dat het unieke verhaal van de Nederlandse natuur wordt verteld. Onder het motto: bekend maakt bemind. “Wat we liefhebben, willen we immers beschermen”, aldus de staatssecretaris.
Dat klinkt goed, maar toch rammelt het verhaal. Om te beginnen maak je natuur niet bemind door iets anders – recreatie – aan te prijzen. Je bereikt zelf het tegenovergestelde, want de impliciete boodschap is: inderdaad, aan orchideeënveldjes valt niets te beleven, maar met een kabelbaan en een avonturenpark erbij wordt het een stuk leuker. Bovendien: als je op vlonders mag drijven, boomhutten mag bouwen en klimparcoursen mag beklimmen, dan mag je toch ook best je hond los laten lopen, of een broedgebied voor vogels betreden, of afval achterlaten.
De natuur zelf is helemaal niet gebaat bij meer bezoekers. Zelfs een wandelaar, een vogelaar, een natuurfotograaf, zorgt voor verstoring en draagt bij aan extra energiegebruik bij dieren, zo blijkt uit alle onderzoek. Maar het grootste bezwaar tegen het verhaal van Van Dam is dat de natuur blijkbaar alleen nuttig is als die te vermarkten valt.
Ik zou het wel weten als ik mijn favoriete Nationale Park zou kiezen, ware het niet dat ik het eens ben met Koos Dijksterhuis, die in Trouw opriep om deze verkiezingen te boycotten. Het park dat ik zou kiezen is een park waar de boswachters nu al vaak hun handen vol hebben aan de varende bezoekers. Er wordt lekker gezopen en gebrald op en langs het water en ook aan aanvaringen is er geen gebrek. Een van de boswachters vertelde me over de verontwaardiging bij het publiek vanwege het tijdelijk afsluiten van een kanoroute, die onder het nest van broedende zeearenden door liep. Ik hoop maar dat dit park, de Biesbosch, probeert deze verkiezingen te verliezen.
Er is niets tegen het aanprijzen van de unieke, Nederlandse deltanatuur, ook aan internationale bezoekers. Er is zelfs veel te zeggen voor natuureducatie, daar zou zelfs veel meer geld naartoe moeten. Maar als mensen het natuurverhaal alleen te saai vinden, dan kunnen ze beter naar een pretpark gaan. Een bezoek aan de Efteling, dat is pad goed voor de natuur.
Caspar Janssen is journalist en schrijft over natuur en landschap.
Overgenomen uit De Volkskrant, 5 april 2016.