Campus, achtergronden op de voorgrond

Door SOS op vr, 01/08/2014 - 00:00
Plan B, Campus Terschelling

Campus Terschelling, Plan B

1. Op de voorgrond.

Graag refereer ik aan de stripfiguur Asterix de Galliër in 'De Romeinse Lusthof'. Daarin geeft Julius Caesar in het verre Rome - klinkt als Ommen - aan zijn begaafde architect Campus opdracht om een groot  én hoog Lusthof te maken, in het woud van de Galliërs. De Galliërs zijn een eigenzinnig en zelfstandig volk gebleven dankzij toverdrank. Hoe dat alles afloopt met die 'Lusthof' kunt u lezen in het stripboek: met een snik van herkenning. Ik herken mij in ieder geval in Asterix op de titelpagina.

Gezien het onderwerp en de emoties rond de campus vindt het SOS-bestuur dat zij op deze plaats wat uitgebreider uitleg moet geven over haar overwegingen en standpunten over de campus. De realisatie van een campus van déze omvang op déze locatie is van algemeen belang. Het gebouw staat er 50 jaar en dan mag het best iets worden waar je als eiland trots op kan zijn, net als op het Maritiem Instituut Willem Barentsz (MIWB) zelf. Dat staat bij SOS niet ter discussie. SOS was en is dus niet tegen de campus als zodanig, hoewel dat in het openbaar is gesuggereerd.

SOS heeft ruim 50 jaar als statutaire taak het 'eilander eigene' te behouden. Dat laat zich vertalen in schaal en maat, beeldkwaliteit en landschappelijke kwaliteiten, rekening houdend met economische aspecten, veiligheid en dergelijke. SOS is geen politieke partij, maar een behartiger van algemeen belang. Zij doet dat serieus en doordacht.

De publieke voorlichting vanuit de gemeente en projectontwikkelaar De Veste over de campus-plannen beperkt zich tot het wettelijk minimum. Dat houdt een risico in. Want niet iedereen praat dan met de nodige kennis van de achtergronden. Vandaar dat SOS in deze Miedbringer wat achtergronden op de voorgrond zet.

De afgelopen twee jaar heeft het SOS-bestuur veel energie gestopt in een goede campus in het bos op 'de Berg'. Vanuit haar doelstellingen was het nodig beroep aan te tekenen tegen twee onderdelen in het gemeentelijk bestemmingsplan 'Campus': de ontsluiting op de hoofdweg op het hoogste punt van de Berg en de campus-bouwhoogte. Dit in onderling verband, want het versterkt elkaar. Het SOS-bestuur en vier raadsfracties hebben begin 2014 op neutraal terrein met elkaar gesproken over de ontwikkelingen rond de nieuwe campus. De wederzijdse standpunten zijn verduidelijkt. Het door SOS gevraagde bouw- en terreininrichtingsplan van De Veste kwam (en is) echter nog niet op tafel. Dat had onduidelijkheid weg kunnen nemen. Ook was er geen ruimte voor 'onderhandelen', over de ontsluiting of de bouwhoogte, wat SOS betreurt. 

Vanwege de resterende onduidelijkheden heeft het SOS-bestuur besloten de Raad van State als neutrale partij te vragen om een beslissing over de twee discussiepunten. Beide onderwerpen zijn ook voor toeristisch Terschelling van belang, mede om een verstedelijkte baai Dellewal te voorkomen. De bouwontwikkelingen aan beide zijden van de Van Heusdenweg moeten in elkaars visueel-landschappelijke verlengde worden gezien. Tot nu toe is dat niet of nauwelijks gebeurd. Dat hoort wel bij een goede ruimtelijke ordening, vindt SOS.

 

 

Dennenbos

2. Beroep bij de Raad van State

Afzien van een beroep bij de Raad van State is alleen gebruikelijk als de strijdpunten van tafel verdwenen zijn. Ook na het gesprek met de raadsfracties is dat niet het geval, ondanks de druk die door 'derden' op het SOS-bestuur is uitgeoefend. Die druk was niet altijd even fraai of doordacht. Het volgende pleidooi is door SOS uitgesproken voor de Raad van State op 15 april 2014:

"Voor SOS staat de afwijzing van de 'coupure' (ontsluiting boven op de Berg) centraal uit landschappelijk en verkeerstechnisch oogpunt, zeker als de resterende boomrand langs de hoofdweg voor de landschappelijke inpassing van de achterliggende hoogbouw moet zorgen. Daar hoort dan geen 15 meter brede 'coupure' annex 'trekgat' in. Het gevaar van ongeremde boomuitval door zware windstoten is te groot. Ook vanuit het waardevolle aanzicht van de natuurlijke baai Dellewal - en los van een eventueel woongebouw van 80 meter breed en 7 meter hoog (een ander gemeentelijk plan) - is behoud van de bos-duinrand langs de Van Heusdenweg essentieel. Waar het SOS om gaat is het unieke beeld van de duin-bosrand en Dellewal dat aangetast dreigt te worden door te hoge gebouwen er achter. De 'coupure' als ontsluitingsweg wordt dus door SOS afgewezen, ook vanwege de verkeersonveiligheid, ondermeer voor overstekend fietsverkeer. SOS staat in die mening niet alleen.

SOS komt tot de conclusie dat de alternatieve ontsluiting Europalaan-Hoog niet evenwaardig in de besluitvorming is meegewogen. Er was bij de gemeente sprake van 'jumping to conclusions'. In strikt bestuursrechterlijke zin is sprake van een besluit dat 'onvoldoende gemotiveerd' is en dat niet leidt tot 'een goede ruimtelijke ordening'. Is het raadsbesluit wel vanuit het algemeen belang genomen?, vraagt SOS zich af. De opgevoerde druk vanuit het MIWB, De Veste en de buurtbewoners voedt die twijfel. Onder verwijzing naar krantenartikelen en bijdragen op de SOS-discussiewebsite het volgende: SOS staat open voor echte dialoog, maar niet voor intimidatie. Dat werkt contra-productief. Daarom legt het SOS-bestuur deze zaak voor aan de neutrale rechter. 

Het SOS-bestuur staat voor een snelle realisatie van de campus, maar wel één waarvan het eiland niet hoeft te zeggen: "Dat had zo niet gemoeten". Het Maritiem Instituut en het toerisme zijn beide belangrijk voor Terschelling, maar moeten elkaar niet verstoren. Er zijn alternatieven, zowel voor de ontsluiting (via de Europalaan - hoog) als voor de bouwhoogte ( 3 bouwlagen). Dat past beter bij het 'eilander eigene' (schaal, maat) en is beter landschappelijk in te passen. Ook voor studenten die Terschelling bewust als studielocatie kiezen passen drie bouwlagen beter in hun eilandbeleving. Dat geldt ook voor de eiland-toeristen. Linksom of rechtsom, SOS is er van overtuigd dat er een campus kan komen waar Terschelling trots op kan zijn. SOS verzoekt de Raad van State om het raadsbesluit over het Bestemmingsplan Terschelling-West Campus terug te verwijzen naar de gemeente Terschelling voor een Herstelprocedure wat betreft de ontsluiting en de bouwhoogte". (einde citaat)

Kleine keverorchis. Foto Piet Zumkehr, juni 2015

3. De uitspraak

Nadat de Raad van State op 20 mei 2014 uitspraak heeft gedaan komt de volgende reactie van SOS in De Terschellinger:

"Stichting Ons Schellingerland is uiteraard teleurgesteld over de uitspraak van de Raad van State, vooral om Terschelling zelf. De Raad van State oordeelde vorige week de bezwaren van SOS ongegrond. De stichting heeft natuurlijk geen bezwaar tegen de campus zelf, maar tegen de ontsluiting ervan op de hoofdweg met een coupure door de kwetsbare bos-duinrand op de hoogte van de baai Dellewal. Niet duidelijk is gemaakt waarom een ontsluiting op de Europalaan - hoog niet kan. Dat is om meerdere redenen een beter alternatief. Veel eilanders zijn daar voor. Voor een rechter in Den Haag is het echter moeilijk een beeld te krijgen van de complexe locatie met veel hoogteverschillen en verkeer, zonder daar zelf gekeken te hebben. SOS had daar uitdrukkelijk om gevraagd om te voorkomen dat er straks wordt gezegd: "dat had zo niet gemoeten". Maar de rechter wilde de moeite daarvoor niet nemen. Het raadsoordeel behoudt dus het voordeel van de twijfel.

Ook vijf bouwlagen is voor de stichting te hoog. Het gaat daarbij om de oneilandse bouwhoogte van Landal-Europa. Ook in dit geval is niet duidelijk gemaakt waarom drie bouwlagen op de campuslocatie in het bos tegenover hotel Schylge niet kan. Dat alternatief heeft de voorkeur van velen, ook in de gemeenteraad. En het past ook in het bestemmingsplan. SOS vreest dat de eilanders en gasten nu moeten afwachten wat er gebouwd gaat worden. Van burgerparticipatie is tot nu toe geen sprake, wel van intimidatie, namelijk dat de zeevaartschool van het eiland zal verdwijnen. Het is na deze uitspraak van de Raad van State nu aan de gemeente en De Veste om iets te maken waar Terschelling trots op kan zijn, boven de middelmaat. Ook de zeevaartschoool MIWB heeft hierin een groot belang en verantwoordelijkheid, vindt SOS. 

De enige mogelijkheid tot inspraak die er nog is, is te reageren op het bouwplan in de omgevingsvergunning. De gemeente heeft beloofd hierover een openbare informatiebijeenkomst te houden. Die ziet SOS met belangstelling tegemoet". (einde citaat)

Plan B

4. Op de achtergrond

Als je ergens tegen bent, moet je ook een alternatief kunnen bieden, vindt SOS. Vanaf de start van het campus- planproces in 2012 heeft het SOS-bestuur de gemeente geïnformeerd over alternatieve locaties en huisvestingsmodellen gericht op de reductie of spreiding van bouwvolume (bijvoorbeeld Boschrijck, pensiongebruik door weekcursisten) en over mogelijke knelpunten in het publiek-private planproces. Daarna opnieuw via zienswijzen en inspraakbijdragen op het bestemmingsplan en het beeldkwaliteitsplan. Met twee raadsfracties is voorjaar 2013 gesproken over de technische (on)mogelijkheden van het campusterrein, bijvoorbeeld over de steile helling van de ontsluiting en de grote hoogteverschillen in het bouwterrein.

Een belangrijk gegeven voor het SOS-bestuur tijdens de beroepsprocedure was, dat zij een alternatief Plan B achter de hand heeft, mocht De Veste afhaken. Want daarmee is gedreigd door De Veste, de gemeenteraad, het MIWB/NHL en diverse particulieren met WBS-achtergrond. Dat alternatief heeft begin februari vanuit SOS aangekondigd gestaan in de Harlinger Courant en het Friesch Dagblad, en is op Omrop Fryslân geweest. Ook de NHL en het college zijn daarvan op de hoogte. De toekomst van het MIWB op Terschelling is in dat opzicht dus geen moment in gevaar geweest.

Het gaat om de combinatie van een bouwbedrijf, een investeerder en een Stichting Studentenhuisvesting voor de exploitatie. Deze zijn ook beschikbaar om eventueel tijdelijke huisvesting te realiseren mocht de huidige campus (Victoria) afgekeurd worden voordat de nieuwe campus gereed is.

Het alternatieve plan omvat een schetsontwerp voor 200 studenten in vijf aantrekkelijke 'herenhuizen' van elk 20 m2 miet drie bouwlagen, 2 studenten per slaapkamer met een huurprijs van circa 150 euro per maand per persoon. Dit is voor het MIWB van belang, omdat bij een huurprijs van 275 tot 400 euro per kamer voor studenten het alternatief voor zeevaartonderwijs in Amsterdam of Rotterdam aantrekkelijker wordt, zeker als de studiebeurzen in 2015 worden afgeschaft. Dus dan is de keuze van studenten voor het MIWB niet gegarandeerd. De bouwhoogte en het bouwvolume kunnen lager, waardoor de Terschellinger maat beter tot zijn recht komt. Daar heeft SOS vanaf het begin voor gepleit. Ook voor de ontsluiting van het campusterrein heeft SOS, in overleg met Staatsbosbeheer, een alternatief Plan B ontwikkeld via de Europalaan - hoog, zodat het bouwrijp maken en de boomkap (7000 stuks inclusief Bermuda4) nog in maart 2014 kon beginnen, vóór het broedseizoen. Hiervan is de gemeenteraad op de hoogte. 

Het politieke probleem hierbij is dat de gemeente en de PvdA zich vroegtijdig gecommitteerd hebben aan 12 buurtbewoners-op-afstand met de afspraak dat de ontsluiting niet via de Europalaan plaats zal vinden, indien de ontsluiting via de Van heusdenweg (bovenaan) haalbaar is. Via een summier verkeersonderzoek met voor-aannamen is dit 'bewezen', waarmee de gemeente haar stelling kon innemen. Net als SOS is Staatsbosbeheer voorstander van een ontsluiting op de Europalaan. Toch een punt om over na te denken, zou je zeggen.

In de praktijk zal blijken dat een ontsluiting 'bovenover' zal leiden tot sluipverkeer via het bestaande bospad naar Landal Europa als kortste weg naar het dorp. Dit is juist wat de buurtbewoners met 'bovenover' proberen te voorkomen. Ook een eventuele boomvrije leidingenstrook (riolering) naar de Europalaan zal daartoe bijdragen. Door de gemeente en de buurtbewoners is niet gemotiveerd wat de bezwaren zijn van een ontsluiting op de Europalaan - hoog. In die zin was de bestuurlijke besluitvorming onvolledig.

Tijdens de beroepsprocedure naar de Raad van State is het SOS-bestuur op diverse manieren geïntimideerd, zowel vanuit 'de politiek' als vanuit 'de WBS'. Deze vorm van intimidatie kreeg soms onfrisse kenmerken, ook bestuursrechterlijk. De burger wordt gevraagd een zienswijze in te dienen en de gemeenteraad vraagt vervolgens die zienswijze in te trekken verwijzend naar 'het democratisch besluit' dat gerespecteerd moet worden, roepen op tot Zwarte Piet en haatmail. Op de site van de gemeente en de discussiesite van SOS-Terschelling is dit na te luisteren of te lezen.

SOS heeft haar eigen afweging te maken op grond van haar statutaire verantwoordelijkheid en het algemeen belang. Het is niet de eerste - en laatste - keer dat SOS tegen 'democratische besluiten' in beroep moet gaan. Eerder waren dat bijvoorbeeld het gemeentehuis, Paal 8, opslag in de polder, kamperen bij de boer en welstand. Een enkele donateur zegde vanwege de campus het donateurschap op. Maar er was ook veel steun voor de opvattingen van SOS, zowel digitaal als verbaal. Veel donateurs en niet-donateurs drongen aan op het volharden in de opvattingen in het belang van Terschelling, zelfs boven het belang van het MIWB. Een flink aantal nieuwe donateurs meldde zich aan. Een donateur die onbekend wil blijven heeft 1000 euro gedoneerd om de kosten van de gang naar de Raad van State te bekostigen. Die donateur verdient veel dank.

 

Plattegrond Plan B

5. Het vervolg

De ontsluiting vanaf de hoofdweg 'bovenover', met name tijdens de bouwfase met zwaar en lang transport, lijkt een hoofdpijndossier te worden. Een verkeerskundige regel is dat aansluitingen op een doorgaande weg zo veel mogelijk vermeden moeten worden. Er is onvoldoende aandacht besteed aan de verschillende kruisende en invoegende verkeersstromen boven op de Berg, aan de smalle hoofdweg en aan aandachts-afleiding door het uitzicht op de baai en de boot. De aansluiting met het campusterrein krijgt een helling van ongeveer 15%. De gemeente wil dit met zandverplaatsing verminderen. Maar hoogste en laagste punt blijven gelijk, dus de helling in principe ook. Een klein bochtje heeft niet veel effect.

Door de Flora- en faunawet treedt vertraging op voor de campus en voor de woningbouw Bermuda-4. In verband met aanwezige natuurwaarden kan pas na 15 september 2014 met de kap van de bomen en het bouwrijp-maken worden begonnen. De feitelijke bouw kan dus pas starten in november, afhankelijk van een mogelijke bezwaarprocedure op de omgevingsvergunning. De aanvraag van die omgevingsvergunning is nog niet ingediend door De Veste. Het duurt allemaal lang, maar de problematiek van de studentenhuisvesting op Terschelling speelt zeker al 7 jaar, bijvoorbeeld dat Victoria niet langer geschikt is als campus. In de tijdsplanning moet je daar als initiatiefnemer en gemeente rekening mee houden. Dat is SOS niet verwijtbaar.

De diverse planprocedures (bestemmingsplan, beeldkwaliteitsplan, bouwplan, terreininrichtingsplan) verlopen niet vlekkeloos, wat 'de politiek' daar zelf ook over vindt. De ruimtelijke kaders lijken door De Veste gedicteerd. De beoogde, maar nog niet formeel openbaar gemaakte, vier Veste-bouwblokken (elk 400 m2) hebben qua ontwerp geen enkele relatie met het eiland en passen niet bij de terreinomstandigheden. Het kost de gemeente geld om het terrein aan te passen aan de gebouwen (duinen afgraven). De Veste is inmiddels gestopt met haar directeur Jan Sinke met wie de afspraken zijn gemaakt.

Nog onbekend is hoe de eigendomsoverdracht van de bouwrijpe grond van de gemeente naar De Veste gaat plaatsvinden, en de financiële afwikkeling van campus-Victoria. Maar dat is een verhaal apart.

Hilmar Schurink, voorzitter SOS

Dit artikel is verschenen in De Miedbringer 53, augustus 2014, 1408-190, pag. 21 - 27.